اسکن قلبی

اسکن قلب چیست؟

 

اسکن پرفیوژن قلب روشی غیر تهاجمی است که برای بررسی خون رسانی به عضله قلب به کار می رود.این  اسکن اغلب در دو حالت استرس و استراحت به طور جداگانه مورد برسی قرار می گیرد و با مقایسه دو اسکن می توان ضایعات خونرسانی عضله قلب و همچنین انفارکتوس یا سکته قلبی را تشخیس داد.مرحله استرس به دو طریق(استرس دارویی یا با ورزش)صورت می گیرد.

تعیین نوع استرس لازم وآمادگی برای اسکن توسط پزشک معالج یا پزشک موسسه در اتاق معاینه صورت می گیرد.

برای این کار قبل از گرفتن برگه مخصوص آمادگی باید با درخواست انجام اسکن و با همه ی مدارک بیماری خود به اتاق معاینه مراجعه کنید.در صورتی که بر اساس در خواست پزشک معالج،وضعیت فیزیکی شما و مستندات مربوط به بررسی های قلبی منعی برای آزمون ورزش نباشد،انجام استرس با ورزش توصیه می شود،زیرا در این صورت مراحل بعدی سریعتر انجام خواهد شد.ولی در صورتی که آزمون ورزش برای شما ضرر داشته باشد،یا طبق نظر پزشک موسسه از دقت کافی برخوردار نباشد مرحله استرس به صورت دیگری با جایگزین نمودن تزریق بعضی داروهای خاص بجای آزمون ورزش انجام می شود.در صورت انتخاب استرس با دارو،داروی مذکور برای شما نسخه خواهدشد.برگه آمادگی انجام اسکن بر اساس نوع استرس انتخاب شده ، در اختیار شما قرار میگیرد.

    

مراحل انجام اسکن قلب:

الف-مرحله استرس

برحسب نوع استرسی که برای شما انتخاب شده است،از آزمون ورزش یا تزریق دارو استفاده می شود(برای هر فرد فقط از یک روش استرسی استفاده میشود).

استرس با ورزش: جهت آزمون ورزش بر روی دستگاه تردمیل قرار خواهد گرفت.در ابتدا سرعت دستگاه کم و در حد راه رفتن آهسته است ولی در هر ۳ دقیقه شیب نوار در حد ۲ درصد و سرعت حرکت آن حدود ۱٫۲ کیلومتردر ساعت افزایش خواهد یافت.نوار قلب شما در حین ورزش توسط پزشک مشاهده شده وفشار خون شما چک می گردد.در هر زمان که واقعا احساس کردید قادر به ادامه ورزش نیستید یا چنانچه دچار درد سینه،تنگی نفس مفرط،سرگیجه و سر درد شدید و یا در صورتی که به هر دلیل مایل به ادامه ورزش نیستید، با درخواست شماحرکت دستگاه در مدت کمتر از یک دقیقه متوقف خواهد شد.در صورت تحمل آزمون ورزش در زمان مناسب که توسط پزشک معین می شود، پرتو داروی مخصوص قلب به درون آنژیوکت دست شما تزریق شده و یک دقیقه بعد دستگاه به طور تدریجی از حرکت باز می ایستد.

استرس با دارو: داروی مورد نیاز شما قبلا توسط پزشک نسخه شده است.این دارو توسط تکنولوژیست اتاق استرس به صورت آهسته و پیوسته به شما تزریق خواهد شد.قبل و پس از تزریق فشار خون و نوار قلب شما توسط پزشک کنترل می شود.۴ دقیقه پس اتمام مرحله استرس دارویی،تزریق رادیو داروی مخصوص اسکن قلب انجام می شود.

در خاتمه مرحله استرس نیز تا مدتی تحت نظر بوده وسپس بر اساس نوع استرس توسط تکنولوژیست اتاق استرس به سالن انتظار یا به اتاق تصویر برداری هدایت می شوید.کلیه اقدامات در مرحله انجام استرس در حدود ۱۰-۲۰ دقیقه طول می کشد.

 

ب-مرحله انتظار تا شروع اسکن:

پس از تزریق رادیو دارو و پیش از شروع اسکن قلب،وجود یک تاخیر زمانی مناسب ضروری است.در صورت استرس با داروی دیپریدامول باید در اتاق انتظار(در قسمت بیماران تزریق شده) قرار گیرد یا در فضای بیرون قدم بزنید.در این مرحله باید از نزدیک شدن طولانی مدت (فاصله کمتر از ۲متر)به افراد دیگر(مگر افرادی که خود تزریق رادیو دارو داشته اند)اجتناب گردد.در صورت لزوم طبق گفته تکنولوژیست مسئول،غذای چربی(مانند خامه) که به همراه دارید،مصرف نمایید.این غذا به خروج داروی اضافی از کبدو کیسه صفرا کمک خواهد کرد و باعث افزایش کیفیت تصویر اسکن می گردد.اگر استرس با ورزش یا دوبوتامین باشد، زمان انتظار شما در این مرحله(از پایان مرحله استرس تا شروع تصویر برداری)بین۱۵ دقیقه تا یک ساعت است و اگر استرس با داروی دیپریدامول باشد زمان انتظار از۱٫۵تا۲٫۵ ساعت متغییر است.

 

ج-مرحله انجام اسکن فاز استرس:

این مرحله توسط دستگاه تصویر برداری SPECT انجام می شود.در اتاق اسکن با یاری کارشناس تکنولوژی پزشکی هسته ای بر روی تخت دستگاه خوابیده(در حالت طاقباز یا خوابیده به شکم)و دستهای خود راجمع کرده و بالای سر خود قرار می دهید.در این مرحله که حدود ۲۰-۲۵ دقیقه طول می کشد.بدن باید در حلت بی حرکت قرار گیرد.جابه جا شدن ،تکان دادن دستها،سرفه کردن و حتی نفس عمیق کشیدن به خاطر جابه جا کردن قلب در فضای قفسه سینه تصویر نهایی قلب را مخدوش کرده وسبب بروز خطاهای تشخیصی می شوند.

در حین تصویر برداری ،دستگاه اشکار ساز در یک مدار گردشی ۱۸۰ درجه تقریبا به فاصله هر ۵ درجه یک تصویر(به مدت تقریبی ۳۵ثانیه)از قلب تهیه کرده و در طی این زمان مجموعا ۳۲ تصویر از قلب در زوایای مختلف به دست خواهد امد.

 

 

د-مرحله انجام اسکن فاز استراحت:

برای اسکن قلب در مرحله استراحت نیاز به قطع دارو وجود ندارد ولی نیاز است که به مدت ۴ ساعت ناشتا بوده و غذای چرب همراه داشته باشید.

در مجموع کلیه مراحله انجام اسکن از زمان ورود به موسسه پزشکی هسته ای تا تکمیل اسکن مرحله اول و خروج از موسسه در حدود ۶-۴ ساعت به طول خواهد انجامید.

 

 

 

 

نکاتی در مورد ایمنی بیماران و همراهان:

اسکن قلب یک روش غیر تهاجمی برای بررسی خونرسانی عضله قلب است.در این روش از استرس ورزش یا دارویی و رادیو دارو استفاده می شود. از انجا که کلیه مراحل انجام اسکن تحت نظر پزشک انجام می شود از این لحاظ خطری متوجه بیمار نیست.اشعه موجود در بدن بیمار نیز بسیار اندک بوده و فقط کمی بیشتر از اشعه دریافت شده طبیعی است که بصورت سالیانه از محیط طبیعی اطراف دریافت می شود.انجام این اسکن در خانم های باردار  ممنوع بوده و در زمان شیردهی تا ۱۸ ساعت باید از شیردهی اجتناب ورزید.حفظ فاصله ۲ متر از اطرافیان در مدت ۲۴ ساعت پس از اسکن برای رعایت ایمنی در مقابل اطرافیان کافی است.فاصله کمتر در زمان اندک مانعی ندارد.لازم است در ۲۴ ساعت اول از مواجه نزدیک با خانم باردار یا اطفال زیر ۲ سال پرهیز شود.با این حال لازم است نکات ایمنی دقیقتری را بخصوص در مواجهه با پرسنل این موسسه نیز رعایت نمایید.از انجا که پرسنل این موسسه هر روز با تعداد زیادی از بیمارانی مانند شما مواجه هستند و ممکن است در مدت زمان طولانی اشعه تجمعی دریافتی انها زیاد باشد باید از این مواجه غیر ضروری و نزدیک شدن به انها ویا پرسیدن سوالات غیر ضروری از انها خودداری نمایید و همواره در قسمت بیماران تزریق شده حضور داشته باشید.کلیه اطلاعات لازم در این برگه راهنما نوشته شده است.در صورت نیاز به پرسشهای ضروری اضافه ای کار باید توسط همراه شما صورت گیرد

 ویرایش از متندکتر آرش ابولحسنی (متخصص طب هسته ای – مرکز گاما اسکن آذربایجان)